Oto fragmenty broszury „Od długu do dobrobytu", napisanej przez J.-Crate'a Larkina z Buffalo w Stanach Zjednoczonych, która wyjaśnia propozycje Kredytu Społecznego Douglasa. To właśnie ta książka zmieniła bieg życia Louisa Evena i uczyniła go zagorzałym propagandystą Kredytu Społecznego w 1934 roku. (Wersja francuska została przetłumaczona przez Louisa Evena). Pełny tekst tej książki można znaleźć na naszej stronie internetowej. Polskie tłumaczenie książki ukazało się w MICHAELU w numerach 11 (maj-czerwiec-lipiec 2001, cz. I) do 28 (sierpień-wrzesień 2004, cz. XVII).
Niniejsza ksiazka przedstawia w skrócie analizę ekonomiczną i konstruktywne propozycje znane jako Kredyt Społeczny. Jest to w zasadzie dzieło majora Clifforda Hugh Douglasa (1879-1952), szkockiego inżyniera o szerokim praktycznym doświadczeniu w nauce, biznesie i ekonomii.
Propozycje Kredytu Społecznego mają na celu ożywienie biznesu, ochronę własności prywatnej i systemu zysków, redukcję zadłużenia, obniżenie podatków i zapewnienie bezpieczeństwa ekonomicznego każdemu obywatelowi amerykańskiemu.
Cele te można osiągnąć poprzez emisję siły nabywczej bezpośrednio konsumentom w formie kredytu. Wymagane są trzy konkretne kroki praktyczne:
1. Utworzenie w skarbcu Stanów Zjednoczonych Narodowego Rachunku Kredytowego, na którym narodowi przypisuje się produkcję prawdziwego bogactwa, a obciąża się jego konsumpcją.
2. Sprzedaż wszystkich towarów konsumpcyjnych po Cenie Godziwej, w drodze Rabatu Detalicznego ustalonego na podstawie rzeczywistych kosztów produkcji.
3. Wypłacanie miesięcznych dywidend każdemu obywatelowi amerykańskiemu.
Kredyt Społeczny bardzo trafnie mieści się w tytule „NOWA EKONOMIA", która podchodzi do naszych współczesnych problemów biznesowych z praktycznego punktu widzenia cywilizacji wyposażonej we wszelkie nowoczesne urządzenia nauki służące zaspokajaniu potrzeb i pragnień jej członków. W odpowiedzi na problemy ubóstwa i depresji Kredyt Społeczny proponuje konkretne rozwiązanie, najrozsądniejsze i najmniej trudne wyjście z naszego finansowego zamieszania. Kredyt Społeczny wskazuje drogę od depresji do trwałego bezpieczeństwa ekonomicznego, osiągniętego poprzez prawdziwą finansową wycenę Prawdziwego Bogactwa Ameryki i zapewnienie obywatelom amerykańskim odpowiedniej siły nabywczej.
Kredyt Społeczny opiera się na dwóch założeniach:
Po pierwsze, pieniądze muszą dokładnie odzwierciedlać fakty dotyczące naszego prawdziwego bogactwa. Po drugie, w każdym cywilizowanym kraju, w którym system pieniężny odzwierciedla fakty i spełnia swoją funkcję dystrybucji dóbr i usług do konsumpcji, w tym narodzie zostanie osiągnięty dobrobyt i trwałe bezpieczeństwo ekonomiczne, a bieda, paraliżujący dług i depresja zostaną usunięte.
Jednak Kredyt Społeczny nie jest ani socjalizmem, ani faszyzmem, ani komunizmem, ponieważ nie wiąże się z konfiskatą i nie poświęciłby ani wolności, ani praw własności kogokolwiek. Przede wszystkim oznacza to, że zdrowy rozsądek stosuje się na co dzień do pieniędzy i biznesu.
Gdyby zasady Kredytu Społecznego zostały dzisiaj wprowadzone w życie przez Prezydenta i Kongres Stanów Zjednoczonych, w ciągu sześciu miesięcy zostałoby osiągnięte bezpieczeństwo ekonomiczne każdego obywatela amerykańskiego, a naród mógłby cieszyć się dobrobytem i obfitością gwarantowaną jego bogatymi zasobami.
Wiemy zatem, że towary przekazywane są od producentów do konsumentów za pomocą pieniędzy. Pieniądz jest zatem ogniwem łączącym produkcję i konsumpcję. Działa jako pomost pomiędzy popytem na towary ze strony konsumenta a ich podażą ze strony producenta.
Powinno więc być jasne, że pieniądz jest liczbą, a nie substancją materialną. Pieniądze nie są bogactwem, ale symbolem bogactwa i środkiem pomiaru jego wartości. Pieniądz daje nam metodę nadawania wartości liczbowych towarom… Pieniądz NIE jest towarem mającym treść, rozmiar i wagę, jak pszenica czy stal. Myślenie o pieniądzu jak o towarze, takim jak złoto, a nie o mierniku wartości, spowodowało dziś wiele zamieszania.
Jak już zauważyliśmy istnieją dziś w użyciu dwa rodzaje pieniędzy. Pierwszym z nich jest waluta albo namacalne pieniądze rządowe, które cyrkulują jako gotówka: centy, pięciocentówki, dziesięciocentówki, ćwierćdolarówki i banknoty dolarowe. Drugim rodzajem są pieniądze kredytowe albo depozyty bankowe cyrkulujące w formie czeków.
Waluta jest tylko pieniędzmi na drobne wydatki biznesu. Pieniądze kredytowe albo czeki (Nota redakcyjna: czeki w czasie pisania tej książki, ale obecnie pieniądz kredytowy to zasadniczo pieniądz elektroniczny przechowywany na kartach bankowych lub, ostatnio, w aplikacjach w telefonach komórkowych) używane są praktycznie we wszystkich dużych transakcjach, gdzie bilon lub banknoty nie są wygodne. W rzeczywistości ponad 90% naszego biznesu dokonywane jest przy użyciu czeków lub pieniędzy kredytowych.
Wiemy, że waluta jest emitowana przez rząd jako bilon lub drukowane banknoty, ale wielu ludzi nie wie, gdzie albo w jaki sposób powstają pieniądze kredytowe. Używamy czeków ponieważ są bezpieczne i poręczne, mogą być wystawione jako zapłata określonej sumy dla określonych osób i tak długo, jak są akceptowane nie myślimy nic więcej na ich temat.
System czeków sam w sobie stanowi ogromny postęp. Ale jego wynalazek doprowadził do tego, że banki w rzeczywistości nie biły pieniędzy, ponieważ jest to zupełnie niepotrzebne, ale tworzyły pieniądze nawet bez emisji drukowanych banknotów.
Metoda, przy pomocy której bankier tworzy pieniądze jest pomysłowa i składa się w wielkim stopniu z księgowości". Ten rodzaj pieniędzy rodzi się w banku i umiera w banku. I bank jest odpowiedzialny zarówno za ich narodziny, jak i śmierć. „Bankier tworzy środki płatnicze z niczego.
Fakt, że banki tworzą i niszczą pieniądze w księgowym procesie wystawiania lub anulowania kredytów ilustruje każda zwykła pożyczka bankowa. Załóżmy, że idziemy do banku, żeby pożyczyć tysiąc dolarów. Bankier osądza naszą zdolność kredytową, akceptuje nasze podanie i przyznaje pożyczkę, kredytując nasze konto dokładnie tak, jakbyśmy złożyli na nim tę sumę w gotówce. Mamy teraz „dług" wobec naszego przyjaciela – bankiera. Jesteśmy mu winni tysiąc dolarów, które pożyczyliśmy, plus odsetki, które pobiera on za użycie pieniędzy. Możemy teraz wypisywać czeki korzystając z naszego nowego rachunku i czeki te są akceptowane jako pieniądze.
Banki mają teraz zezwolenie na pożyczanie dziesięciokrotnie większej sumy niż wynoszą ich aktualne rezerwy gotówkowe i korzystając z tego bankier „tworzy" w przypadku naszej pożyczki 1000 dolarów (minus odsetki) nowych pieniędzy. Kiedy nadchodzi czas spłacenia tej sumy, kredyt, którego nam udzielił, jest niszczony. Nie możemy już więcej wypisywać czeków pod ten kredyt. Faktycznie musimy punktualnie spłacić wszystko bankierowi lub zabezpieczenie, które zostało przedstawione jako gwarancja zostanie stracone w wyniku przejęcia przez bank. Jeżeli nie możemy spłacić bankiera, nasze zabezpieczenie przechodzi w jego ręce. Innymi słowy, każda pożyczka bankowa tworzy depozyt i każda spłata pożyczki bankowej likwiduje depozyt. Jakie koszty ponosi bank, gdy pożycza nam 1000 dolarów? Nie ponosi żadnych kosztów, z wyjątkiem wydatków na zaksięgowanie.
Czy możemy się dziwić, ze toniemy w powodzi długów, kiedy za każdy artykuł, który kupujemy musimy zapłacić pieniędzmi, które same są długiem?... Dług nie może zostać zlikwidowany, ponieważ rośnie on szybciej, niż może go spłacić gospodarka. Nie może on nigdy zostać spłacony, teraz czy w jakimkolwiek innym czasie.
Tworzenie i wprowadzanie w obieg pieniędzy przez system bankowy jest prostą uzurpacją zasadniczego przywileju rządu, dającą temu systemowi fundamentalny wpływ na narodową pomyślność. Rząd, zezwalając systemowi bankowemu na korzystanie z praktycznego monopolu tej władzy, utracił obowiązek, który teraz musi odzyskać.
(Uwaga redakcji: We francuskiej wersji książki Larkina Louis Even dodał: „Nie ma sensu oczekiwać, że panowie systemu sami to poprawią; aby to zrobić, musieliby zrzec się kontroli, którą uzurpowali sobie, ponieważ solidna waluta nigdy nie wyłoni się z prywatnego monopolu, który nastawiony jest wyłącznie na zyski. Czy powinniśmy biernie czekać, aż rządy wprowadzą zmiany? Dziś są podporządkowani panom finansów, których niewolniczo proszą o pozwolenie na wykorzystanie prawdziwego kredytu narodu, zadłużając cały naród, aby to pozwolenie uzyskać. Jeśli wykażą jakąkolwiek chęć naprawienia sytuacji, stanie przed nimi zorganizowana siła potęg pieniężnych. Co mogą zrobić, jeśli nie mają po swojej stronie tej innej wszechpotężnej siły − oświeconej opinii publicznej?)
Monopol kredytowy nie może już dłużej emitować pieniędzy wyłącznie w formie długu. Nadszedł czas na zmiany… Kredyt Społeczny wychodzi naprzeciw temu wyzwaniu. Rozwiązanie tego największego problemu naszych dni, przedstawione przez Douglasa, przewiduje naukowy system monetarny opierający podaż kredytu bezpośrednio na podaży dóbr. Douglas zdefiniował Kredyt Społeczny jako „zdolność do zmonetaryzowania naszego istniejącego, realnego bogactwa dla dobra społeczeństwa." Kredyt Społeczny daje nam dokładnie określony, praktyczny plan kontroli i zastosowania tego systemu monetarnego, zaprojektowanego szczególnie w celu pokonania chronicznego braku siły nabywczej.
Major Douglas ujmuje to tak: „Zadaniem współczesnego i skutecznego systemu finansowego jest emisja kredytu dla konsumentów do wysokości zdolności produkcyjnej producentów, tak że albo zaspokojony zostaje rzeczywisty popyt konsumentów albo wyczerpana zostaje zdolność producentów, cokolwiek wydarzy się najpierw".
Dlatego musi być dostępna odpowiednia ilość pieniędzy, żeby dokładnie wyrazić popyt na potrzebne dobra. Pieniądze, będące pomostem między potrzebami a towarami, muszą zależeć od naszego Kredytu REALNEGO, to znaczy od zdolności, w jakiej nasz naród może dostarczyć dóbr i usług, jakich wymagamy do życia.
Dwie rzeczy są konieczne, żeby system pieniężny odzwierciedlał nasz Kredyt Realny. Obie muszą być dokonane przez rząd Stanów Zjednoczonych, działający jako przedstawiciel narodu. Obie mogą być łatwo dokonane przez istniejące agencje rządowe.
Wiemy, że pierwszą potrzebą jest przywrócenie narodowi jego konstytucyjnego prawa do kontroli swojego własnego systemu pieniężnego. Rząd musi sprawować swoją suwerenną władzę kontroli podaży pieniądza narodowego. Obejmuje to zarówno kredyt jak i walutę. To działanie jest pierwszym warunkiem trwałego uzdrowienia gospodarki.
Po drugie, rząd musi zebrać równocześnie fakty i dane dotyczące naszej zdolności produkowania i dostarczania potrzebnych do konsumpcji dóbr użytecznych. Jak widzieliśmy, nasz Kredyt Realny opiera się na tym solidnym fundamencie.
Kiedy naród odzyska konstytucyjną kontrolę swojego własnego systemu pieniężnego, niezwłocznym, praktycznym krokiem proponowanym przez Kredyt Społeczny jest ustanowienie apolitycznej Narodowej Komisji Kredytowej. Jako swoje podstawowe zadanie Komisja podjęłaby narodową inwentaryzację naszej rzeczywistej zdolności produkcyjnej potrzebnych dóbr. Na podstawie tej zdolności do produkcji bogactwa zostałby założony w Ministerstwie Skarbu Stanów Zjednoczonych NARODOWY RACHUNEK KREDYTOWY.
Przybliżony przykład w okrągłych liczbach (patrz poniżej) zilustruje w sposób ogólny, w jaki sposób Narodowy Rachunek Kredytowy dostarcza faktów niezbędnych do zmonetyzowania naszego Prawdziwego Bogactwa. W tym przykładzie, w oparciu o Kredyt Rzeczywisty Stanów Zjednoczonych, Skarb Państwa mógłby wyemitować 25 miliardów dolarów w postaci KREDYTU, przekształcając w ten sposób ten Prawdziwy Kredyt w Kredyt Finansowy dostępny dla konsumentów na zakupy.
J. Crate Larkin
