od długu do dobrobytu cz. 10

Mniej pieniedzy w naszych portfelach

James Crate Larkin

Z punktu widzenia kupującego, ceny deta­liczne docierają do nas obciążone wszystkimi kosztami produkcji i dystrybucji. Włączają one spłatę pożyczek bankowych, odsetki, koszty amortyzacji zakładu i wyposażenia i wszystkie inne koszty produkcji. Za wszystkie te koszty musimy zapłacić w cenie detalicznej, kiedy kupujemy to­wary. Na to, by je kupić mamy dostępny jako SIŁĘ NABYWCZĄ tylko mały strumień biletów zakupu, które docierają do nas jako pensje, wynagrodze­nia, dywidendy i zyski. Im więcej pożyczamy z systemu bankowego na produkcję bogactwa, tym bardziej poszerza się luka między siłą nabywczą i cenami. A w międzyczasie dług wzrasta, osiągając kolejne szczyty.¹

Opóźnienie

Gdyby jednak ta luka istniała zawsze, dla­czego nie mielibyśmy odczuć jej wcześniej? Dla­czego skutki chronicznego opóźnienia siły nabyw­czej stały się tak widoczne dopiero ostatnio?

Właśnie słowo wcześniej wskazuje odpowiedź na to pytanie. Jest to w wielkiej mierze sprawa CZASU. Słowo „chroniczny" pochodzi z greckiego słowa oznaczającego „czas". Przepływ pieniędzy w zamian za towary i usługi zabiera czas. Obserwo­waliśmy tylko jeden przekrój tego przepływu w fa­bryce radioodbiorników. Przepływ jest jednak nie­przerwany, tak jak i sam czas. Nigdy nie ustaje. Kiedy wyjdziemy poza ten przekrój i uwzględnimy dłuższy okres czasu, zobaczymy tę samą sytuację powtarzaną wciąż od nowa.

W każdym momencie, jak widzieliśmy to w fa­bryce radioodbiorników, koszty „K" są MNIEJSZE niż suma cen „K" plus „B", tak że w danym okresie czasu suma cen (K plus B) musi być zawsze więk­sza niż całkowita siła nabywcza kupujących (K). Wypłaty pieniędzy dla indywidualnych konsumen­tów, którzy wydają je na zakupy zawsze nie nadą­żają za cenami towarów, jakie klienci chcą kupić. A na dodatek, im większy okres czasu tym większe opóźnienie.

Kiedy wrócimy z fabryki radioodbiorników do producenta jej maszyn, zobaczymy tę samą sytu­ację, którą widzieliśmy w fabryce. A kiedy cofniemy się jeszcze dalej do odlewni, która wykonuje części do maszyn, a nawet do kopalni rudy żelaza, znowu mamy do czynienia z tą samą sytuacją. Wzdłuż całej drogi ilość pieniędzy rozprowadzanych przez przemysł jako siła nabywcza jest mniejsza niż cena skończonego produktu. U korzeni tego leży czynnik czasu. Pozostawanie siły nabywczej w tyle za cenami jest opóźnieniem w czasie. Czas i pie­niądz wzięte razem dają nam „wskaźnik przepływu pieniądza". Wskaźnik przepływu wypłat pienięż­nych dla kupujących zawsze nie nadąża za wskaźnikiem przepływu cen towarów.

Wzdłuż całej drogi

W każdym danym momencie istnieje niedobór siły nabywczej niezbędnej do zrównoważenia cen i niedobór ten coraz bardziej narasta. Przepływ kosztów do ceny zaczyna się od pierwszego pro­ducenta i rozwija się do ceny detalicznej, którą klienci muszą zapłacić za zakupione towary. To­wary te dążą do przepływu przez gospodarkę po linii prostej od producenta surowców do konsu­menta. Potrzeba czasu, żeby przenieść towary z jednego stopnia na drugi. Na każdym stopniu wzdłuż linii wszystkie koszty związane z tym stop­niem plus rozsądny zysk dodawane są do ceny towarów. Jako klienci musimy zapłacić za sumę wszystkich tych kosztów. Mamy jednak do wydania tylko wypłaty „K" i dlatego, gdy towary trafiają na rynek nigdy nie jesteśmy w stanie zapłacić „K" plus „B" – ceny towarów, jaka jest wymagana. Nawet jeśli nie zostaną dodane żadne zyski, zawsze brakuje nam siły nabywczej.²

Znaczenie tego nienadążania siły nabywczej konsumentów za przepływem cen jest szczególnie widoczne, kiedy bierzemy pod uwagę czas wypro­dukowania i dystrybucji każdego artykułu. Możemy założyć na przykład, że do złożenia radia z surow­ców i ukończenia jego konstrukcji w fabryce pro­ducenta potrzebujemy ośmiu tygodni. Tydzień później producent sprzedaje radio hurtownikowi. W końcu za następny tydzień radio zostaje sprze­dane kupcowi detalicznemu, który jest teraz gotów dostarczyć je klientowi. Na każdym etapie wzdłuż tej dziesięciotygodniowej linii produkcji i dystrybu­cji, pensje i wynagrodzenia (koszty K) wypłacane są konsumentom. Zarobki wypłacane w czasie pierwszego tygodnia wydawane są na jedzenie, ubranie i mieszkanie w ciągu drugiego tygodnia, zarobki wypłacane w czasie drugiego tygodnia wy­dawane są w ciągu trzeciego tygodnia i tak dalej, aż do ostatniego dziesiątego tygodnia, kiedy radio dociera do kupca detalicznego. W każdym punkcie wzdłuż linii, wypłaty zarobków (K) wyda­wane są wkrótce po ich otrzymaniu. Jednak na każdym stopniu koszty (K plus B) stopniowo gro­madzą się i kiedy radio dociera do kupca detalicz­nego więk­szość zarobków i wynagrodzeń, za które musi być ono kupione została już wydana. Jako siła na­bywcza klienta nie są one dłużej dostępne. Znów powróciły na konta bankowe przedsię­biorstw, gdzie są ponownie dzielone na koszty „K" i „B". Tak więc siła nabywcza w dalszym ciągu nie na­dąża za cenami.³

Błędne koło

Przypomnijmy teraz, jak pieniądze krążą w go­spodarce, zaczynając od pożyczki bankowej i koń­cząc na spłacie pożyczki do banku. Producent ra­dioodbiorników z naszego przykładu pożyczył 10 tysięcy dolarów na zainstalowanie swoich nowych maszyn. Te 10 tysięcy muszą zostać spłacone bankowi łącznie z narosłymi odsetkami. Producent musi odzyskać te pieniądze przez włączenie do ceny swoich radioodbiorników nie tylko spłat po­życzki, ale także odsetek. Zatem społeczeństwo musi zapłacić więcej niż pożyczył producent!

Kiedy producent spłaci swoją pożyczkę, 10 ty­sięcy dolarów przestaje istnieć. Pieniądze te zni­kają, chociaż wciąż są pobierane w cenach z kie­szeni klientów. Ta ilość pieniędzy została znisz­czona, a klienci pozostali bez odpowiedniej siły nabywczej. Nie ma innego sposobu ponownego wprowadzenia w obieg pieniędzy reprezentowa­nych przez tę pożyczkę, z wyjątkiem innej pożyczki z banku na dalszą produkcję. Kiedy tak się sta­nie, całe błędne koło zaczyna się kręcić od po­czątku. Nawet jeśli pożyczki bankowe zostają wznowione zamiast ich spłacenia, wypłaty pie­niężne do kieszeni klientów nie nadążają za wiel­kością cen towarów.⁴

W ten sposób kręcimy się po obiegu pieniądza i po drodze produkcji tam i z powrotem. Lecz NA­SZE DOCHODY NIGDY NIE DOGANIAJĄ CEN PRODUKTÓW, KTÓRYCH POTRZEBUJEMY I PRAGNIEMY. Jesteśmy jak wiewiórki w klatce – możemy kręcić klatką, ale nie możemy nigdzie dojść.⁵

Oszczędności i lokaty

Nasza sytuacja jest jeszcze bardziej poważna, kiedy przypominamy sobie, że wszystkie pensje i wynagrodzenia nie mogą zostać użyte na zakup dóbr. Pewna ich część musi zostać zatrzymana jako oszczędności w przypadku nagłej potrzeby i nieuniknionej starości.

Pieniądze użyte jako lokaty nie mogą zostać użyte na konsumpcję. Lokaty kierują je z powrotem na dalszą produkcję, tworząc w ten sposób nową serię kosztów ze zmniejszoną siłą nabywczą po­trzebną dla ich wyrównania. Tak więc rezultatem lokat jest poszerzenie luki między siłą nabywczą a cenami.

Jakiekolwiek oszczędności, które możemy z trudem uciułać zmniejszają nasze obecne zakupy dóbr konsumpcyjnych. Co dotyczy zapasów, ukryte „w skarpecie" dolary są bezczynnymi pie­niędzmi, wycofanymi po prostu z obiegu.

        (cdn)

1- „Cały kredyt, jaki społeczeństwo otrzymuje, zamienia na pieniądze i wydaje albo oszczędza, jest wytwarzany przez banki z niczego. Jest on pożyczany wytwórcom, dystrybutorom i innym, którzy potrzebują go do prowa­dzenia swoich biznesów i jest przez nich wprowadzany w obieg w całej społeczności. Część z niego idzie bez­pośrednio do kieszeni konsumentów jako pensje, wyna­grodzenia lub dywidendy i kiedy zostaje wydany prze­nosi towary od ostatniego sprzedającego czy kupca detalicznego do konsumenta – to jest jego funkcja. Będziemy to nazywali „kredytem konsumenckim”, a koszty, jakie on tworzy – „kosztami konsumenckimi”, to znaczy kosztami reprezentującymi siłę nabywczą w rękach konsumenta, kosztami, które może on zapłacić.
Reszta wyemitowanego kredytu zostaje użyta na przepływ towarów nie od kupca detalicznego do kon­sumenta, ale z jednej firmy do drugiej. To będziemy nazywali „kredytem biznesowym”, a koszty, jakie on tworzy „kosztami biznesowymi”.
Rozróżnienie to jest tylko jedną z funkcji i jest po­czynione dla celów wyjaśnienia. Tak dalece, jak rozwa­żamy świat biznesu, nie jest on postrzegany jako istnie­jący. Gdyby był, problem ekonomiczny byłby prawdo­podobnie rozwiązany dawno temu. Każdy bank kredy­towy spełniałby obie funkcje.
Kredyty biznesowe, jak zostały zdefiniowane, nie są niczyim dochodem – jest to ważne rozróżnienie uczynione powyżej – tak więc koszty biznesowe są kosztami, na które konsument nie ma pieniędzy, żeby im sprostać i dlatego nie może za nie zapłacić.
Kredyty biznesowe są zwykłymi kredytami za­miennymi, zamieniającymi wcześniejsze emisje kredytu konsumenckiego, który został wydany i zlikwidowany. To, co stanowi koszt konsumencki w jednym stadium procesu produkcyjnego, staje się kosztem biznesowym we wszystkich następnych stadiach.”
H. M. M., Zarys Kredytu Społecznego (An Outline of Social Credit), s. 20-21.

2- Dodatkowo musimy pamiętać też , że podzielone zyski i dywidendy same są SIŁĄ NABYWCZĄ, ponieważ stanowią wypłaty dla osób, które mogą użyć ich do zakupu towarów.

3- „Gdyby dojść do pierwotnego źródła wszystkich kosz­tów produkcji okazałoby się, że składają się one z wy­nagrodzeń wypłacanych komuś za wykonane usługi, rzeczywiste czy wyimaginowane; zatem na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać oczywistym, że nieza­leżnie od tego, jakie mogą być koszty produkcji, w rękach społeczeństwa musi być zawsze wystarczająca ilość pieniędzy, żeby kupić wszystkie produkty. Jest to dalekie od prawdy.
 Nie zauważa się tego, że rozmaite pozycje poja­wiające się dzisiaj w kosztach reprezentują wynagro­dzenia wypłacane w ciągu długiego okresu czasu. Jedne były wypłacone w ostatnim tygodniu, jedne miesiąc temu, jedne rok temu, a inne wiele lat temu. Jednak, żeby każdy grosz z tych wynagrodzeń, czym muszą być one, żeby kupić dzisiejsze produkty, skutkował jako siła nabywcza teraz, musi być on zaoszczędzony. Wiemy jednak, że większość pieniędzy została wydana po ich otrzymaniu – musiały one zostać wydane przez ich odbiorców na życie – i nie istnieją one dłużej jako siła nabywcza. Dlatego, jak zobaczymy później, nie ma pieniędzy albo siły nabywczej do zakupu towarów kon­sumpcyjnych i użytkowych.” H. M. M., Zarys Kredytu Społecznego (An Outline of Social Credit), s. 12.

4- W rzeczywistości pieniądze albo kredyt otrzymywane przez konsumentów w związku z jeszcze nie ukończo­nymi cyklami produkcji – to znaczy jeszcze nie zmate­rializowanymi w skończonych produktach (przeznaczo­nych do konsumpcji), są zabierane od nich przez ceny pobierane za towary należące do już zakończonych cykli. H. M. M., Zarys Kredytu Społecznego (An Out­line of Social Credit), s. 23.

5- TRUDNOŚĆ JEST ZATEM PODWÓJNA. Oznacza to faktycznie, że SIŁA NABYWCZA nie znajduje się we właściwych rękach we właściwym czasie, to znaczy w rękach konsumentów, kiedy potrzebują oni kupić brakujące produkty.