Louis Even napisał poniższy artykuł w 1964 roku. Nie podpisał go, a mówi w nim o sobie w trzeciej osobie.
To właśnie w ostatnich miesiącach 1934 roku Louis Even przeczytał po raz pierwszy książkę o Kredycie Społecznym.
Pan Even pracował wówczas w Garden City Press, drukarni należącej do Industrial and Educational Publishing Company, w Ste-Anne de Bellevue, niedaleko Montrealu. Prezes firmy, J. J. Harpell, był kimś więcej niż biznesmenem: chciał promować rozwój intelektualny i wiedzę ogólną swoich pracowników. W tym celu założył Koło Studyjne Gardenvale (pod nazwą urzędu pocztowego mieszczącego się w tej samej drukarni). Co tydzień, w miesiącach zimowych, około 120 pracowników zakładu spotykało się w każdy piątkowy wieczór w sali ratusza na lekcjach, na których nauczycielem był Louis Even.
Na lekcjach zimy 1934–1935 tematem była elektryczność: co każdy powinien wiedzieć w sprawach elektryczności. Właściwa książka napisana przez doktora W. L. Goodwina i przetłumaczona przez Louisa Evena została wydrukowana poprzedniego lata specjalnie na potrzeby tego zimowego kursu.
Wiele mówiło się wówczas o monopolu energii elektrycznej i jego stosunkach z Royal Bank of Canada, wówczas największym bankiem w kraju. Badania nad monopolem energii elektrycznej wkrótce doprowadziły do odkrycia istnienia potężnego monopolu pieniądza i kredytu.
Poza tym pan Harpell został już naprowadzony na właściwe tory przez szanownego Fieldinga, ministra finansów liberalnego rządu w Ottawie. Do czasu objęcia stanowiska w ministerstwie pan Fielding był redaktorem naczelnym czasopisma Journal of Commerce drukowanego przez Garden City Press. Stosunki pomiędzy panem Harpellem i panem Fieldingiem były bliskie. Pewnego dnia pan Fielding, ówczesny minister finansów, powiedział panu Harpellowi: „Jeśli chcesz wiedzieć, gdzie w Kanadzie leży siła finansowa, spójrz na banki i firmy ubezpieczeniowe".
Dlatego też już tej zimy 1934-35 zdecydowano, że kurs następnej zimy będzie dotyczył studiów nad pieniądzem i kredytem. I wszyscy postanowili znaleźć książkę na ten temat, istniejącą książkę lub rękopis, który zostałby wydrukowany w Garden City Press.
Informację o poszukiwaniu książki ogłoszono w Instruktorze, organie koła wydawanym w miesiącach zimowych. Nadeszły odpowiedzi: książki, broszury, kilka rękopisów. Po przyjęciu pan Harpell przejrzał je i przekazał panu Evenowi, aby wyraził swoją opinię.
Wśród otrzymanych w ten sposób dzieł znalazł się na przykład duży rękopis Geralda Grattana McGeera, burmistrza Vancouver i zastępcy federalnego dla Vancouver-Burrard (ponieważ był senatorem), który chciał zaradzić kryzysowi, jaki szalał wówczas przez obfitość robót publicznych, które rząd byłby finansował poprzez kreację pieniądza. Teoria mogła być istotna, ale z pewnością nieco szalona i przywiązywała zbyt dużą wagę do przedsiębiorstw państwowych. Niemniej praca G. G. McGeera została wydrukowana przez Garden City Press dla samego autora, który zatytułował ją The Conquest of Poverty (Zwalczanie biedy).
(Uwaga: to ten sam pan McGeer zadał Grahamowi Towersowi, prezesowi Bank of Canada, w 1939 r. następujące pytanie: „Czy może mi pan powiedzieć, dlaczego rząd posiadający władzę tworzenia pieniądza powinien oddać tę władzę prywatnemu monopolowi, a następnie pożyczać to, co Parlament może sam stworzyć, na procent, aż do narodowego bankructwa?").
Był też inny rękopis, mniej obszerny, autorstwa pani A. I. Caldwell z Bristolu w Nowym Brunszwiku. Ta dama była siostrą wielkiego eksportera ryb z St. John, N.B., pana McLeana (od tamtej pory senatora), człowieka dobrze poinformowanego o obecnym systemie monetarnym. To właśnie rękopis pani Caldwell, zatytułowany Money - What is it? (Czym są pieniądze?), został wybrany na podręcznik kolejnego zimowego kursu Koła Naukowego w Gardenvale. Został on przetłumaczony na język francuski przez Louisa Evena.
Otrzymano także książkę napisaną przez Sylvio Gesella, którego teoria zyskała wielu uczniów w wielu krajach. Gesell zalecał wprowadzenie pieniądza opodatkowanego, aby ułatwić jego obieg: posiadacz weksla (pieniądza papierowego) musiałby przyklejać na jego odwrocie 1. i 15. dnia każdego miesiąca znaczek równy 2% wartości pieniądza. Te znaczki należało oczywiście kupić i nikt nie przyjąłby banknotu, który nie byłby dotychczas stemplowany. „Po upływie dwóch lat banknot zostałby wycofany z obiegu, gdyż nie byłoby już miejsca na znaczki, ale suma tych znaczków" dałaby rządowi cenę banknotu: nowy banknot zostałby więc zapłacony z góry. Louisowi Evenowi za bardzo nie podobała się ta teoria: zmuszałaby jednostkę do szybkiego wydawania pieniędzy, aby nie zobaczyć, jak pieniądze stopniowo topnieją w jego rękach. Jest to sprzeczne z wolnością wyboru jednostki.
Któregoś dnia pocztą nadeszła prosta broszura składająca się z 96 stron, zatytułowana „Od długu do dobrobytu" autorstwa J. Crate Larkina z Buffalo. Było to podsumowanie doktryny monetarnej Douglasa. Louis Even zaczął ją czytać w pociągu, którym jeździł codziennie między Montrealem a Ste-Anne de Bellevue. Natychmiast został podbity.
Rozpoznał tam grupę zasad, które po zastosowaniu stworzyłyby „doskonały" system monetarny: system finansów wystarczająco elastyczny, aby reagować na wszystkie sytuacje ekonomii, naginając się do faktów ekonomicznych, zamiast narzucać je lub im zaprzeczać, szanując całkowicie wolność wyboru jednostek, wiernie służąc produkcji i konsumpcji, odpowiadając na potrzeby sektora społecznego i ekonomii.
I natychmiast także Louis Even pomyślał: „Wszystkich trzeba o tym uświadomić!". Odtąd wszystkie jego myśli kierowały się ku sposobom urzeczywistnienia tego pragnienia.
Otrzymano także dwie kolejne książki, bardziej rozwinięte niż broszura Larkina, na temat Kredytu Społecznego: Kredyt Społeczny dla Kanady autorstwa W. A. Tutte i Nacjonalizm ekonomiczny Maurice'a Colbourne'a. Następnie Louis Even nabył inne prace samego Douglasa i innych osób na ten sam temat. Wszystko w języku angielskim.
Na prośbę Louisa Evena pan Harpell zlecił wydrukowanie francuskiego tłumaczenia broszury Larkina „Od długu do dobrobytu". Był to początek drukowanej literatury francuskiej na temat Kredytu Społecznego. Tłumaczenie z angielskiego wykonał Louis Even.
W 1959 roku nasz Ruch zorganizował kongres w Allardville, w Nowym Brunszwiku, w Kanadzie. Przy tej okazji pan Even wyjaśnił, jak natknął się na Kredyt Społeczny:
„Jeśli o mnie chodzi, każdego dnia mojego życia (i jestem pewien, że tak samo będzie dla mnie po drugiej stronie zasłony) będę błogosławił Dobrego Pana za postawienie Kredytu Społecznego na mojej drodze w tym życiu. Zawsze będę pamiętał ten doniosły dzień w 1934 roku, kiedy jechałem pociągiem, który wiózł mnie z Montrealu do pracy w Sainte Anne de Bellevue. Miałem zaszczyt przeczytać 96-stronicową broszurę, która wyjaśniła mi Kredyt Społeczny (broszura J. Crate Larkina „Od długu do dobrobytu"). Tego konkretnego dnia nie szukałem Kredytu Społecznego. Szukałem jednak czegoś, co położy kres głupiemu kryzysowi finansowemu, z którym wszyscy się w tym czasie zmagaliśmy.
Oprócz tego, że pracowałem w swojej zwykłej pracy, tego dnia przeczytałem wiele rzeczy. Byłem profesorem dla pracowników naszej drukarni, w której pracowało ponad 100 osób. Co tydzień organizowaliśmy sesję studyjną z pracownikami. Na ten konkretny dzień wybraliśmy sesję dotyczącą kwestii pieniądza i kredytu. Dlatego szukaliśmy dokumentów na ten temat. Przeczytałem wiele rękopisów, kilka małych broszur i różnych książek, które nam przysłano. We wszystkich tych dokumentach stwierdziłem, że podjęto wysiłki, aby poprawić sytuację. Ale były rzeczy, które były śmieszne; we wszystkich były problemy. Mówiły, że można przyjść z pomocą ludziom, ale nie bez wymagania czegoś. Nie bez warunku ułożenia programów, wprowadzenia dyktatury lub ustanowienia socjalizmu, aby przyjść z pomocą społeczeństwu.
Kiedy natknąłem się na Kredyt Społeczny, powiedziałem: « To jest fantastyczne! ». Uderzyło to mnie prosto między oczy jak grom i od razu podjąłem decyzję, że właśnie odkryłem „prawdę" na swojej drodze. Wszystkie pozostałe książki miały pewne cienie w ogólnym przedstawieniu problemów systemu finansowego w tamtym konkretnym czasie. W ogólnym obrazie Kredytu Społecznego nie było szarych obszarów w problemie z systemem finansowym. Na moją drogę spadła bardzo wielka prawda.
Po przeczytaniu kilku stron na temat Kredytu Społecznego, jeszcze zanim ukończyłem całą książkę, kiedy zobaczyłem, o co chodzi w Kredycie Społecznym, powiedziałem sobie: « To jest tak cudowne, że wszyscy ludzie muszą się dowiedzieć, czym jest Kredyt Społeczny. Pojawił się na mojej drodze; należy go postawić na drodze wszystkich ludzi". To Opatrzność umieściła Kredyt Społeczny na mojej drodze i mimo że w tym konkretnym momencie mojego życia nie byłem zbyt bogaty i nie wiedziałem, jak się zabrać za to, żeby ta wielka prawda stała się znana wszystkim, miałem ochotę to zrobić. Praktycznie ślubowałam, że jak najszybciej zacznę wszystkim upowszechniać tę wielką prawdę. Nadal pracowałem w swojej zwykłej pracy i mogłem poświęcać czas sprawie Kredytu Społecznego tylko w weekendy. Pewnego dnia, dzięki inicjatywie i wsparciu pani Gilberte Cote-Mercier, mogłem porzucić swoją stałą pracę w drukarni (4 września 1938 r.) i zostać pełnoetatowym pielgrzymem wielkiej sprawy Kredytu Społecznego".
Zimą 1935–36 wszyscy pracownicy Garden City Press zostali zapoznani z doktryną Douglasa podczas cotygodniowych kursów na temat pieniądza i kredytu.
Na początku stycznia 1936 roku Stowarzyszenie Biegłych Księgowych Miasta Quebec, za namową brata Ferdynanda, profesora Académie Commerciale, poprosiło pana Evena o wygłoszenie wykładu na temat Kredytu Społecznego. Tego wieczoru pan Even miał wyborną publiczność. Wśród nich, w pierwszym rzędzie: pan J.-Ernest Grégoire, burmistrz Quebec City i członek Zgromadzenia Ustawodawczego Quebecu z okręgu Montmagny; jego przyjaciel, doktor Philippe Hamel, również dyplomowany prawnik i wielki bojownik przeciwko trustom; ich wspólny przyjaciel, doktor Marcoux; redaktor naczelny gazety L'Action Catholique, Eugène l'Heureux itd. Było też kilku braci z Académie i inni ludzie, którzy mieli stać się aktywnymi członkami ruchu w formacji.
W tym samym roku Louis Even przedstawił projekt, o którym myślał od dawna: publikację okresowego biuletynu (w miarę możliwości co miesiąc), który nazwał Cahiers du Crédit Social (Zeszyty Kredytu Społecznego). Pierwszy numer Cahiers du Crédit Social ukazał się w październiku 1936 roku. Pan Even nadal pracował w drukarni Garden City. Wieczorami pisał Cahiers, a w weekendy podróżował po kraju.
Liczba abonentów Cahiers nigdy nie przekroczyła 2400; ale znaczna część egzemplarzy była sprzedawana za pośrednictwem propagandystów, którzy regularnie przyjmowali 40 egzemplarzy każdego numeru za dolara, sprzedając je po 5 centów za sztukę. Cahiers nie mogły być publikowane regularnie co miesiąc. Trzeba było sprzedać wystarczającą liczbę egzemplarzy, aby spłacić drukarni przynajmniej część narosłego długu, zanim można było opublikować nowy numer. W ciągu trzech lat, od października 1936 r. do sierpnia 1939 r., ukazało się ogółem 16 numerów.
Louis Even
Wreszcie we wrześniu 1939 r., gdy Kanada przystąpiła do wojny z Niemcami, podjęto decyzję o uruchomieniu czasopisma (w języku francuskim) Vers Demain (dosłownie „W stronę jutra, dla lepszej przyszłości"), które od tego czasu ukazuje się nieprzerwanie do dziś. Aby dotrzeć do świata anglojęzycznego, w 1953 roku Louis Even założył czasopismo, które nazwał „Kredyt Społeczny", a później „Unia Elektorów". W latach 1968–1973 czasopismo nosiło tytuł Vers Demain, podobnie jak jego francuski odpowiednik. W 1974 roku tytuł zmieniono na „Michael". Od września 1999 r. czasopismo ukazuje się także w języku polskim, a od kwietnia 2003 r. w języku hiszpańskim. W tym roku obchodzimy 25-lecie polskiego wydania MICHAELA.
