Page 27 - Michael Pazdziernik 2021

To właśnie wydarzyło się w Albercie w latach Trzeba też wspomnieć, że Aberhart, chociaż był wy-
1930-tych. Douglas napisał w 1937 r. bardzo interesu- starczająco uczciwy, miał niewielką wiedzę na temat
jącą książkę na ten temat, zatytułowaną „Eksperyment Kredytu Społecznego, nie rozumiał jego technicznych
Alberty” (The Alberta Experiment), skąd pochodzą poniż- podstaw, co prowadziło go w próbach uproszczenia idei
sze informacje. Douglasa, do ich częstego wypaczania. W kolejnych la-
Eksperyment Alberty tach rząd Alberty przyjął piętnaście ustaw, dotyczących
William Aberhart był dyrektorem liceum ogólnokształ- Kredytu Społecznego, które zostały zawetowane przez
wyższe władze: albo odrzucone przez rząd federalny, al-
cącego w Calgary, stolicy prowincji Alberta, który kiero- bo uznane za niekonstytucyjne przez Sąd Najwyższy Ka-
wał swoje religijne audycje radiowe, nadawane w każdą nady.
niedzielę, do słuchaczy w całej prowincji. Natrafił on na
książkę o Kredycie Społecznym i został Jedną z kwestii spornych było oczy-
tak poruszony przez to nowe światło, że wiście to, że pieniądze i bankowość pod-
zaczął używać swojego programu radio- legały prawodawstwu federalnemu zgod-
wego do głoszenia „ewangelii” Kredytu nie z konstytucją kanadyjską. Douglas
Społecznego i mobilizacji poparcia dla wyjaśnił Aberhartowi, że Alberta mogłaby
niego. Wkrótce pojawiły się w całej pro- ominąć te trudności, używając swojego
wincji setki grup samokształceniowych i własnego kredytu poprzez ustanowienie
większość mieszkańców Alberty zaczę- prowincjonalnego systemu kredytu, po-
ła opowiadać się za Kredytem Społecz- nieważ konstytucja daje prowincjom pra-
nym. Rządząca w tym czasie w Albercie wo do „udzielania pożyczek na podsta-
partia Zjednoczonych Rolników (United wie wyłącznego kredytu prowincji”. Jak
Farmers), była również otwarta na Kredyt wyjaśniał Louis Even, pieniądze są opar-
Społeczny, ale twierdziła, że mógłby on te na produkcji krajowej, wykonanej dzię-
zostać wprowadzony tylko w całym kraju, ki robociźnie i zasobom naturalnym, obu
a nie prowincji. tym czynnikom pod jurysdykcją prowincji,
Zauważmy, dopóki ruch Aberhar- zgodnie z tą samą konstytucją kanadyj-
ską.
ta był ograniczony do edukowania lu-
dzi, wszystko było dobrze, podobnie jak William Aberhart (1878-1943) Douglas pisał 11 września 1948 r. w
ruch edukacyjny zapoczątkowany przez „Kredytowcu Społecznym” (The Social
Louisa Evena mniej więcej w tym samym czasie w Qu- Crediter): „Kiedy pan Aberhart wygrał swoje pierwsze
ebeku. Nawet, tak jak Aberhart, Even miał natknąć się wybory w 1935 r., wszystko, co uczynił, to rekrutacja ar-
na książkę wyjaśniającą Kredyt Społeczny Douglasa i mii na wojnę (przeciwko monopolowi kredytowemu). Ta
stwierdził: „To jest światło na mojej drodze, każdy musi wojna nigdy się nie odbyła”.
je poznać”. Niestety, w Albercie sprawy potoczyły się go- Aberhart uczył się na swoich błędach z pierwszych
rzej, kiedy ruch edukacyjny Aberharta przekształcił się w pięciu lat jego rządów i gotów był, po II wojnie światowej,
partię polityczną. znów podjąć walkę, ale niestety zmarł w maju 1943 r. (w
Aberhart nie zgadzał się z tym i postanowił przedsta- podejrzanych okolicznościach; niektórzy mówili o zatru-
wić kandydatów Kredytu Społecznego w wyborach pro- ciu po oficjalnej kolacji).
wincjonalnych w 1935 r. Zdobył 56 z 63 miejsc w parla- Jego następca, Ernest Manning, pokazał wkrótce ja-
mencie prowincjonalnym. W wyborach 1935 r. Aberhart sno, że nie był przygotowany do podjęcia tej walki na
nawet nie startował jako kandydat. Nowo wybrani człon- nowo i ostatecznie zadeklarował w 1947 r., że jego rząd
kowie „kredytu społecznego”, domagali się obecności nie będzie już nic więcej robił, żeby wprowadzić Kredyt
swojego nauczyciela. Jeden z nich zrezygnował, aby Społeczny w Albercie. Nawiasem mówiąc, po wycofaniu
zrobić mu miejsce, a Aberhart musiał objąć urząd pre- się z polityki Ernest Manning został dyrektorem banku i
miera, z pustą kasą państwową i oczekującymi na zapła- senatorem wyznaczonym przez premiera Kanady Pierre-
tę urzędnikami państwowymi, nie wspominając o wierzy- ’a Elliota Trudeau.
cielach długu publicznego. Zatem ci, którzy mówią, że „Kredyt Społeczny jest tym
Wszyscy z tych 56 członków parlamentu z „kredy- pomysłem ‘fałszywych pieniędzy’, którego próbowano w
tu społecznego” byli politycznymi nowicjuszami i będąc Albercie i gdzie się nie udał”, mylą się całkowicie. Kredyt
„grupą amatorów”, nie pasowali Finansjerze, wpadając Społeczny nie zawiódł w Albercie z tego prostego powo-
w jej pułapkę i popełniając wiele błędów, których można du, że nigdy nie został tam wypróbowany. Wszystkie pró-
było uniknąć, gdyby poszli za radą Douglasa. by wprowadzenia polityki Kredytu Społecznego spotkały
Na przykład, kiedy Aberhart objął władzę, zamiast się ze sprzeciwem i zostały pokonane przez władze cen-
słuchać rad Douglasa, pojechał do Ottawy, żeby szukać tralne. Jak powiedział Douglas, gdyby Kredyt Społeczny
pomocy finansowej, a tam przydzielono mu doradcę eko- był absurdalny i bezwartościowy, jako skuteczna odpo-
nomicznego, Roberta Magora. Magor miał oczywiście wiedź na Wielką Depresję w tamtym czasie, najlepszym
tylko jeden cel na myśli: zdyskredytowanie Kredytu Spo- sposobem zademonstrowania tego byłoby zezwolenie
łecznego. Podjęto kroki, które były dokładnie przeciwne rządowi Alberty na wprowadzenie w życie polityki Kredy-
Kredytowi Społecznemu, a Douglas nazywał to „polity- tu Społecznego. Monopoliści kredytu obawiali się, że na-
ką kapitulacji wobec ortodoksyjnych finansów… Prawie wet częściowe wprowadzenie Kredytu Społecznego od-
wszystkie błędy strategiczne, które mogły zostać zrobio-
ne w Albercie, zostały zrobione”. dokończenie na str. 29

www.czasopismomichael.pl październik-listopad-grudzień 2021 27