Michael maj - czerwiec

Pismo MICHAEL Journal: 1101 Principale St., Rougemont QC, J0L 1M0, Canada • Tel.: (450) 469-2209 • Fax (450) 469-2601

Dwumiesięcznik MICHAEL: ul. Komuny Paryskiej 45/3A, 50-452 Wrocław, Polska • Tel.: (071) 343-6750 •

www.michael.org.pl

maj-czerwiec-lipiec 2008

Pismo MICHAEL Journal: 1101 Principale St., Rougemont QC, J0L 1M0, Canada •Tel.: (450) 469-2209

Dwumiesięcznik MICHAEL: ul. Komuny Paryskiej 45/3A, 50-452 Wrocław, Polska • Tel.: (071) 343-6750

stąpione w tym samym okresie, jak w przykładzie małej

gospodarki przechodzącej od zbieractwa do rolnictwa,

obniżenie stosunku kosztów bezpośrednich i pośred-

nich nie pozwala wyrównać wypłat i cen produktów kon

sumpcyjnych w tym samym okresie (Douglas 1931a).

Za każdym razem, kiedy jakaś suma pieniędzy

opuszcza ręce konsumenta, żeby wygasnąć w swoim

punkcie wyjścia – systemie bankowym – wygasa

wcześ

niej

niż ceny, które stworzyła podczas swojej podróży

od jej wyemitowania w banku, równowaga między pie-

niądzem i cenami zostaje zachwiana (Douglas 1931a).

Dlatego Douglas uważa, że rozbieżność istnieje nawet

w sytuacji równowagi produkcji, kiedy konsumpcja i pro-

dukcja dóbr pośrednich jak również konsumpcja i produk

cja dóbr produkcyjnych równoważą się w każdym okre-

sie rozpatrywanej produkcji, nawet przy nieistniejącym

zysku, kosztach deprecjacji i inflacji cen. Rozbieżność

musi więc być tym większa w obecności zysku, depre-

cjacji i inflacji, które absorbują szybko dodatkową siłę

nabywczą pochodzącą z produkcji dóbr pośrednich (Do-

uglas 1931a).

b) Płatności B są wypłatami rozdzielonymi w

przeszłości

Drugie zastrzeżenie ma związek z faktem, że koszty

wynikające z płatności B odpowiadają płatnościom wy-

płat dokonanych w przeszłości za dobra pośrednie i pro-

dukcyjne, których koszty pojawiają się w cenach dóbr

konsumpcyjnych. Na to zastrzeżenie Douglas odpo-

wiada, że brak rezerwy pieniądza konsumpcyjnego na-

przeciw rezerwy kosztów nie zużytych dóbr pośrednich i

produkcyjnych jest sygnałem, że pieniądz konsumpcyj-

ny, choć rozdzielony w przeszłości, obecnie już nie ist-

nieje, aby zlikwidować koszty stworzone przez płatności

B (Douglas 1931a).

2.5. Porażka paradygmatu bankowego

Druga część diagnozy Douglasa dotyczy niezdolności

systemu bankowego skorygowania niedoboru siły na-

bywczej.

Douglas krytykuje obecny paradygmat ekonomiczny

– który jest paradygmatem bankowym z powodu ban-

kowej definicji pieniądza – nie z powodów moralnych,

choć argumentów by raczej nie brakowało. Jego krytyka

jest rodzaju funkcjonalnego: system finansowy, w któ-

rym banki tworzą i rozdzielają pieniądze po prostu

nie

funkcjonuje

(Douglas 1924a).

Orto

doksyjne polityki ekonomiczne dotyczące ban-

kowego paradygmatu ekonomicznego nie są w stanie

skorygować wad istniejących w systemie finansowym.

Ciągle powracające problemy ekonomiczne są ewiden-

tnym znakiem porażki wszelkich prób ich skorygowania.

Wynika to z faktu, że z dwóch aspektów finansowych

tylko pierwszy, pieniądz, jest całkowicie i doskonale kon-

trolowany, podczas gdy drugi, ceny, jest kontrolowany w

sposób raczej pośredni, poprzez ten pierwszy, to znaczy

poprzez ilość pieniądza w rękach konsumentów (Do-

uglas 1924a).

Nieuwzględnienie polaryzacji przepływów pie

niężnych jest przyczyną porażki ortodoksyjnych polityk

kontrolowania cen. Kontrola przepływu pozytywnego,

reprezentującego stopień emisji pieniądza nie zawiera

w sobie kontroli przepływu negatywnego, reprezentują-

cego stopień wycofywania pieniądza,

w przypadku re

strykcji

emisji pieniądza. Restrykcja emisji pieniądza nie

może spowodować identycznych restrykcji w wycofywa-

niu pieniądza, ponieważ producenci nie są zaintereso-

wani sprzedażą bez zysku, a jeszcze mniej sprzedażą

ze stratą. Koszty, które producenci muszą odzyskać po-

wstały głównie w przeszłości, kiedy stopień emisji pie-

niądza był wyższy niż obecnie (Douglas 1924a).

Douglas zauważa także w obecnym systemie finan-

sowym różne mechanizmy próbujące korygować stan

niedoboru siły nabywczej. Dobra konsumpcyjne są więc

sprzedawane mimo niedboru siły nabywczej dzięki na-

stępującym mechanizmom ekonomicznym (Douglas

1931a):

•

redystrybucja pieniądza poprzez programy spo-

łeczne,

•

redystrybucja poprzez opodatkowanie pieniądza

z eksportu, inwestycji zagranicznych i niewidocznego

eksportu (transportu),

•

dystrybucja pożyczek bankowych jako wypłat w

nadprodukcji dóbr kapitałowych,

•

sprzedaż poniżej kosztów przez bankructwa,

sprzedaż wymuszona i fizyczne niszczenie

i do tej list należy jeszcze dodać rosnące zadłużenie

osób, przedsiębiorstw i rządów.

Dlatego C. H. Douglas proponuje rozwiązanie zgod-

ne ze swoją diagnozą.

ROZWIĄZANIE

Świadomość, że jesteśmy na słusznej drodze zwięk-

sza nasze wysiłki w dążeniu do ideału.

Jean Guitton

Szukając ekonomicznego rozwiązania problemu,

Douglas po inżyniersku zaczyna od sformułowania celu

i zadań.

Cel systemu ekonomicznego określa Douglas jako

szybkie i łatwe zaspokajanie potrzeb ekonomicznych

poprzez funkcjonalną działalność ludzką w ramach sy-

stemu ekonomicznego, który respektuje indywidualność

i nie wkracza na obszary, które nie są jego domeną (Do-

uglas 1924b).

Wynikające z tego zadania Douglas definiuje w spo-

sób następujący (Douglas 1920a):

•

opracować program zaspokajający podsta

wowe potrzeby życiowe (żywność, odzież, mieszka-

ROZDZIAŁ 3

Pismo MICHAEL Journal: 1101 Principale St., Rougemont QC, J0L 1M0, Canada •Tel.: (450) 469-2209

Dwumiesięcznik MICHAEL: ul. Komuny Paryskiej 45/3A, 50-452 Wrocław, Polska • Tel.: (071) 343-6750

nie) przy minimalnym zużyciu energii,

•

zastąpić wysiłek ludzki siłami natury przy użyciu

maszyn,

•

równo rozdzielać całość produkcji,

•

motywować jak najskuteczniej wydajność.

Należy podkreślić wymiar „trwałego rozwoju” celów,

które Douglas sformułował w 1920 roku.

1.1. Polityki zasadnicze

C.H. Douglas sformułował wiele polityk eko

nomicznych odpowiadających generalnym zasadom

systemu finansowego, który odzwierciedla rzeczywi-

stość zdolności produkcyjnej i dystrybucji dóbr i usług

konsumpcyjnych, ale podkreśla, że dwie z nich są za-

sadnicze i muszą być zastosowane, choć sposób ich

stosowania może być różny.

Pierwsza z nich, to

obniżenie poziomu cen de

talicznych poniżej kosztu produkcji

p przez rabat dla

konsumenta (Douglas 1920a, b, 1924a, 1930a, 1931a)

lub poprzez skompensowane producentowi dyskonto

dla konsumenta (Douglas 1920b i 1922b).

Druga to

powszechna dystrybucja siły nabywczej

odpowiadająca wzrostowi wydajności

w formie dywiden-

dy od narodowego kapitału realnego (Douglas 1920a,

1922b, 1924a i 1931a).

Te dwie polityki mają za zadanie dostarczyć siłę

nabywczą nie włączoną w koszty produkcji, a więc nie

wliczoną w ceny (Douglas 1922a). Bo C. H. Douglas

obserwował mechanizmy korygujące już istniejące w

systemie ekonomicznym i proponuje ich adaptację do

swojej koncepcji kredytu realnego i jego odbicia, kredytu

finansowego (Douglas 1924a).

a) Obniżenie poziomu cen poniżej kosztu produkcji

Zastosowanie ceny skompensowanej lub dyskonta

skompensowanego odnosi się do pojęcia słusznej ceny

lub prawdziwego kosztu produkcji, który jest kosztem

energetycznym produkcji, a nie jej kosztem księgowym.

Cena do zapłacenia przy kasie za dobra i usługi kon-

sumpcyjne nie jest więc ich ceną księgową, ale niewiel-

ką częścią tej ceny księgowej, niższą od kosztu pro-

dukcji (Douglas 1929a). Douglas podkreśla, że polityka

ceny skompensowanej i dyskonta skompensowanego

nie

ustala

cen, a tylko

je dostosowuje

. Jest to ważne, po-

nieważ dostosowywanie respektuje prawa konkurencji,

podczas gdy ustalanie je podważa (Douglas 1930a).

Metoda obniżania poziomu cen zalecana przez Do-

uglasa t

cena skompensowana

(Douglas 1920a,b,

1924a, 1935, 1930a i 1931a). Metoda ta polega na za-

płaceniu przez konsumenta ceny księgowej i następnie,

po przedstawieniu stosownych załączników, zwróceniu

mu różnicy między ceną księgową i prawdziwą ceną lub

„słuszną” ceną kupionych dóbr i usług (Douglas 1929a).

W schemacie zastosowania naszkicowanym dla bry-

tyjskiego górnictwa Douglas przedstawia inną metodę

obniżania poziomu cen, którą jest

dyskonto skompen

sowane

(Douglas 1920b i 1922a), i tę metodę przyjmują

najczęściej inni autorzy. Zgodnie z tą metodą ogłasza

się okresowo dyskonto narodowe na wszystkie ceny

detaliczne i konsument nie płaci ceny księgowej, lecz

„słuszną cenę” kupionych dóbr i usług, za to producenci,

po przedstawieniu stosownych załączników, otrzymują

kompensatę zgodnie z dyskontem przyznanym konsu-

mentom na sprzedane dobra i usługi (Douglas 1930a).

W modelu 2 (gospodarka rolnicza) wprowadzenie

narzędzi spowodowało czterokrotny wzrost produktyw-

ności i niedostatek siły nabywczej wyrażony przez:

SL = 1600 < 5760 = PC

Prawdziwy koszt lub słuszną cenę oblicza się jako

część kosztu produkcji równą stosunkowi konsumpcji

całkowitej do produkcji całkowitej, czyli 72% kosztu ro-

bocizny. Konsumenci zapłacą 1152 jednostki liczbowe

za dobra i usługi oznaczone ceną 5760 jednostek licz-

bowych. Zakładając, że wszystkie dobra konsumpcyjne

zostały sprzedane, przyznane dyskonto jest równe róż-

nicy między ceną sprzedaży dóbr i usług konsumpcyj-

nych (cena księgowa) i ceną zapłaconą (słuszna cena),

czyli 4608 jednostek liczbowych i kompensata wypłaco-

na globalnie sprzedawcom jest równa tej kwocie.

Krajowa stopa dyskontowa wynosi 72% i odnosi się

do kosztów produkcji. W stosunku do cen detalicznych

wyniesie ona 80%, będąc stosunkiem dyskonta przy-

znanego po cenie księgowej sprzedanych dóbr kon-

sumpcyjnych (4608/5760). Ta cyfra jest kompatybilna z

szacunkami Douglasa, który ustala na 95% ceny księ-

gowej koszt kapitału, który powinien być odjęty od ceny

dóbr i usług przeznaczonych dla konsumentów.

Jest skądinąd interesujące, że w modelu 1 (gospo-

darka zbieraczy) jest miejsce na dyskonto, nawet jeśli

siła nabywcza konsumentów jest wystarczająca, aby ku-

pić dobra i usługi konsumpcyjne po wyznaczonej cenie.

Krajowa stopa dyskontowa wynosi 72% a słuszna cena

dóbr 1152 jednostki liczbowe, jak w modelu 2, ponie-

waż wypłaty rozdzielone są takie same w obu modelach

i stosunek całkowitej konsumpcji do całkowitej produkcji

jest też taki sam, a liczby są tylko pomnożone przez 4 w

modelu 2. Dyskonto przyznane konsumentom i kompen-

sata wypłacona sprzedawcom wynosi 288. Konsumenci

płacą więc słuszną cenę i stopa dyskonta na ceny de-

taliczne wynosi 20%, co odpowiada kosztom dóbr po-

średnich nie skonsumowanych w procesie produkcji w

tej gospodarce, gdzie nie ma dóbr kapitałowych, których

koszt zwiększyłby ceny dóbr przeznaczonych do osta

tecznej konsumpcji.

b) Dystrybucja wzrostu wydajności pracy

Douglas twierdzi, że struktury wytwórcze nie mają

wyłączności na dystrybucję siły nabywczej, aby nie przy-

właszczać sobie spuścizny kulturowej i inkrementu aso-

cjacyjnego, które nie są przecież ich własnością. Według

Douglasa ten inkrement jest nieodłącznie związany z

kapitałem, a nie z pracą, i z tego tytułu nośnikiem inkre-

mentu asocjacyjnego jest dywidenda (Douglas 1922b).