Michael maj - czerwiec

MICHAEL Journal: 1101 Principale St., Rougemont QC, J0L 1M0, Canada • Tel.: (450) 469-2209 • Fax (450) 469-2601

Dwumiesięcznik MICHAEL: ul. Komuny Paryskiej 45/3A, 50-452 Wrocław, Polska • Tel.: (071) 343-6750 •

www.michael.org.pl

maj-czerwiec-lipiec 2008

Pismo MICHAEL Journal: 1101 Principale St., Rougemont QC, J0L 1M0, Canada •Tel.: (450) 469-2209

Dwumiesięcznik MICHAEL: ul. Komuny Paryskiej 45/3A, 50-452 Wrocław, Polska • Tel.: (071) 343-6750

Tak więc dywidenda jest logicznym spadkobiercą wypła-

ty i to spadkobiercą uprzywilejowanym, bo jeśli

wypłata

może zostać odwołana, to dywidenda stanowi płatność

absolutną i bezwarunkową pewnej należności (Douglas

1920b).

Według opisanego przez

Douglasa

mechanizmu

dywidendy narodowej, wszyscy obywatele kraju – męż-

czyźni, kobiety i dzieci – dzielą się równo akcjami naro-

dowego kapitału realnego.

Wartość pieniężna tych akcji

wzrasta wraz z aprecjacją kapitału narodowego, to zna-

czy z rozwojem narodowej zdolności produkcyjnej. Od

tych akcji płacona jest okresowa dywidenda wynikają-

ca z podziału różnicy między produkcją całkowitą (a nie

tylko produkcją całkowitą zrealizowaną) i konsumpcją

całkowitą za dany okres, ponieważ korzyść uzyskana

ze zdolności produkcyjnej jest nadwyżką produkcji nad

konsumpcją za dany okres.

W tym sensie dywidenda całkowita jest równa cał-

kowitej cenie dóbr i usług konsumpcyjnych poza wyna-

grodzeniami i wypłatami, ponieważ z założenia są one

równoważne kosztom konsumpcji dóbr i usług spowodo-

wanym wydatkami związanymi z zatrudnieniem, lub we-

dług słów Douglasa, z kosztami zachowania populacji

produkcyjnej. Inaczej

mówiąc, suma wynagrodzeń, wy-

płat i dywidend społecznych pozwala zlikwidować kosz-

ty wszystkich dóbr i usług konsumpcyjnych przeznaczo-

nych do sprzedaży. Dywidenda narodowa odpowiada

więc wyrażeniu w pieniądzu części energii nie ludzkiej

procesie produkcji, podczas gdy wynagrodzenia i

wypła-

ty odpowiadają jedynie części

właściwej energii ludzkiej

wykorzystanej w procesie produkcji. Taka dystrybucja

siły nabywczej niezależnie od zatrudnienia musi być

wprowadzona stopniowo począwszy od wartości począt

kowej

mniej

więcej dowolnej, choć Douglas zasugerował

kilka metod jej obliczania (Douglas 1924a i 1931a).

Model 3 (gospodarka rolnicza), gdzie wzrost wydaj-

ności pracy powoduje spadek zatrudnienia, dostarcza

dobrego przykładu obliczania dywidendy okresowej.

Wybierając

w tym przykładzie definicję dywidendy,

jako wyrażenia w pieniądzu części energii nie ludzkiej

zaangażowanej

w procesie produkcji,

mamy zatem dy-

widendę całkowitą równą 1200 jednostek liczbowych,

to znaczy różnicę między wartością dodaną i rozdzie-

lonymi wypłatami (1600-400), do podziału między całą

populację, stanowiącą 240 osób, co wynosi 5 jednostek

liczbowych na osobę.

Całkowita siła nabywcza jest liczona w sposób na-

stępujący: pracownicy otrzymują wypłaty i dywidendę

[40x(10+5)=600 jednostek liczbowych] podczas gdy nie-

pracujący otrzymują tylko dywidendę (200x5=1000 jed-

nostek liczbowych), łącznie 1600 jednostek liczbowych.

Siła nabywcza zachowała poprzednią wartość choć

udział energii ludzkiej

w produkcji się zmniejszył. Z taką

siłą nabywczą wobec cen sklepowych, wynoszących 288

jednostek liczbowych po zastosowaniu dyskonta, popyt

efektywny będzie mógł wzrosnąć aż do zrównania się

ze zdolnością produkcyjną lub do pełnego zaspokojenia

potrzeb ludności.

c) Zastrzeżenia inflacyjne

Inflacja to ulubiony zarzut stawiany Douglasowi.

odpowiedzi Douglas ustala najpierw różnicę

między

wzrostem siły nabywczej i inflacją pieniężną oraz infla-

cją cenową (Douglas 1935). Inflacja jest wzrostem liczby

jednostek pieniężnych i odpowiednim wzrostem cen, ale

nie zmienia ona stosunku między pieniądzem a cenami.

Wzrost ilości pieniądza nie jest inflacją, chyba, że po-

ciąga on za sobą wzrost cen. Kiedy przy wzroście ilości

pieniądza ceny spadają, siła nabywcza wzrasta.

Następnie Douglas rozróżnia dwa sposoby powięk-

szenia siły nabywczej konsumenta: po pierwsze, poda-

runek pieniężny lub zwiększenie ilości pieniądza w rę-

kach konsumenta, i po drugie, obniżka cen detalicznych

poniżej kosztu produkcji (Douglas 1922a) lub kombina-

cja tych dwóch sposobów.

Metodę

obniżki cen

uważa

Douglas za

prak

tyczniejszą niż podarunek pieniężny, gdyż uruchamia

ona siłę nabywczą w wybranymmomencie, a mianowicie

w momencie kupna. Jest także lepsza z psychologicz-

nego punktu widzenia, unika bowiem dania konsumen-

towi sumy pieniędzy, do której nie jest przyzwyczajony

(Douglas 1922a). Douglas twierdzi, że obniżka cen z

kompensatą u konsumenta lub u producenta nie tworzy

inflacji, ponieważ stosuje się do

kosztu produkcji

, co od

powiada pierwszej zasadzie systemu cen, a nie do

ceny

sprzedaży

, co odpowiada drugiej zasadzie systemu cen

(Douglas 1930a).

Co więcej, biorąc pod uwagę polaryzację przepływów

pieniężnych, ani cena skompensowana lub dyskonto

skompensowane, ani dywidenda narodowa nie mogą

tworzyć inflacji, bo nie wchodzą one w koszty produkcji,

nie mają więc wpływu na ceny. Kompensata u konsu-

menta czy u producenta jak i dywidenda są przepływami

o polaryzacji negatywnej, nie tworzą więc kosztów tyko

je likwidują.

Jeśli chodzi o dywidendę, to trzeba także zrozumieć,

że Douglas ją zwiększa, zmniejszając jednocześnie czas

pracy lub liczbę zatrudnionych. Dywidenda zastępuje

zarobki, które zniknęły. Co więcej, ponieważ dywidenda

przeważa nad wypłatami i jej baza jest szersza od bazy

wypłat,

można wierzyć że pozostanie niewiele miejsca

na inflację cen.

Z powodu nadprodukcji dóbr produkcyjnych, ekspor-

towych i niepotrzebnych, Douglas uważa, że jest jesz-

cze miejsce na zmniejszenie produktu krajowego brutto,

zmniejszając jednocześnie obszar dla możliwego wzro-

stu cen.

1.1. Polityki subwencyjne

Cena

skompensowana lub

dyskonto

skompen

sowane i dywidenda narodowa stanowią podstawy do-

uglasowskiego rozwiązania.

Wprowadzenie ich w życie

mogą ułatwić polityki subwencyjne, przedstawione po-

niżej.

a) Korekta skumulowanego deficytu siły nabyw-

czej

Pismo MICHAEL Journal: 1101 Principale St., Rougemont QC, J0L 1M0, Canada •Tel.: (450) 469-2209

Dwumiesięcznik MICHAEL: ul. Komuny Paryskiej 45/3A, 50-452 Wrocław, Polska • Tel.: (071) 343-6750

C. H. Douglas ustala, że deficyt siły nabywczej w

danym okresie jest równy płatnościom B w tymże okre-

sie (Douglas 1931b).

e) Deflacja

Deflacja, to znaczy zmniejszenie ilości pieniądza w

obiegu, jest spowodowana sprzedażą papierów war-

tościowych i żądaniem zwrotu pożyczek przez banki (w

przeciwieństwie do inflacji lub wzrostu ilości pieniądza

w obiegu, co jest wynikiem kupna papierów wartościo-

wych i udzielaniem pożyczek przez banki). Deflacja jest

powodem niedostatku siły nabywczej, ponieważ ograni-

cza kredyt pożyczkowy, który kompensuje zwykle niedo-

statek siły nabywczej powodowany przez inne czynniki

(Douglas 1929a).

Deflacja jest z pewnością potężną przyczyną niedo-

boru siły nabywczej wobec cen, ponieważ uwidacznia

jego ukryte efekty. Recesje i depresje ekonomiczne z

chorobliwym bezrobociem i licznymi bankructwami to-

warzyszą deflacji i są namacalnymi oznakami niedoboru

siły nabywczej. Jednak w przeciwieństwie do czterech

innych powodów, które są obecne w sposób ciągły i sta-

nowią nieodłączną część systemu, deflacja pojawia się

w odstępach czasu mniej lub bardziej regularnych i z

tego powodu jest mniej uciążliwa.

W konkluzji

Douglas zauważa, że z pięciu powodów

finansowych niedoboru siły nabywczej, cztery – z wy-

jątkiem oszczędności – sprowadzają się do płatności

(Douglas 1931b).

2.4. Zastrzeżenia do teorematu A+B

Teoremat A+B był przedmiotem zjad-

liwej kontrowersji od jego sformułowania

w 1920 roku i nawet śmierć Douglasa

nie położyła temu kresu. Należy więc

wziąć pod uwagę główne zastrzeżenia

oponentów Douglasa i przedstawić jego

dp wiedzi.

W sw jej

statniej pracy

technicznej,

The

Monopoly of

redit

(Douglas 1931a), C. H. Douglas zbiera

te zastrzeżenia i powtarza wyczerpują-

c sw je na nie dp wiedzi.

a) Płatności wypłat za produkcję

dóbr kapitałowych kompensują płat-

ności B

Pierwsze zastrzeżenie ma związek z

rzekomą równością płatności

wypłat za

produkcję dóbr pośrednich i produkcyj-

nych i kosztów związanych z płatnościa-

mi B obecnymi

w cenie dóbr konsump

cyjnych (Douglas 1931a).

Pierwszy element odpowiedzi Do-

uglasa dotyczy sytuacji braku równowa-

między produkcją i konsumpcją

dóbr

pośrednich

(Douglas 1931a). Każdemu

etapowi produkcji

można przypisać trzy

składniki kosztów: materiały, praca, i – z

wyjątkiem pierwszego etapu- produk-

cję w toku, pochodzącą z poprzedniego

etapu produkcji. Interpretacja tej od-

powiedzi pozwala ustalić, że w przypadku, kiedy jakaś

metoda produkcji w jakimś etapie wymaga więcej dóbr

pośrednich –to znaczy produkcji w toku pochodzącej z

poprzedniego etapu jak i

materiałów z etapu w toku – niż

metody produkcji tych dóbr pośrednich wyprodukowały

w rozważanym etapie, wtedy płatności

wypłat nie mogą

skompensować kosztów spowodowanych przez płatno-

ści B. Na przykład z diagramu 1 wynika że jeśli proces

IV zużywa więcej produktu w toku w marcu niż proces III

produkuje w tym samym miesiącu, wtedy koszty zawar-

te w produkcji procesu IV są wyższe od wypłat rozdzie-

lonych w procesie III w tym miesiącu.

Drugi element odpowiedzi

ma związek z deprecjacją

dóbr produkcyjnych,

które Douglas porównuje do płat-

ności B. Te koszty wprowadzają również niezgodność

między powstałymi kosztami i rozdzielonymi

wypłatami,

dodając element kosztu branego z

rezerwy,

która nie ma

żadnego pokrycia w pieniądzu na konsumpcję (Douglas

1930a). Cowięcej, zakładając że istnieje równowaga kon

sumpcji i produkcji dóbr pośrednich i produkcyjnych, to

znaczy kiedy dobra pośrednie i produkcyjne zużywane

w procesie produkcji

w danym okresie są całkowicie za-

Diagram 2

Proces 40

Proces 30

Proces 20

Proces 10

Proces 1

2,5 roku = 40 okresów wynoszących 1/16 roku