Michael sierpień - wrzesień 2009

Pismo MICHAEL Journal: 1101 Principale St., Rougemont QC, J0L 1M0, Canada • Tel.: (450) 469-2209 •

www.michaeljournal.org

Dwumiesięcznik MICHAEL: ul. Komuny Paryskiej 45/3A, 50-452 Wrocław, Polska • Tel.: (071) 343-6750 •

www.michael.org.pl

sierpień-wrzesień 2009

ARITAS IN VERITATE

ILOSC W PRAWDZIE

7 lipca 2009 r. Watykan opublikował trzecią en-

cyklikę papieża Benedykta XVI zatytułowaną

Cari-

tas in veritate

(miłość w prawdzie – tymi słowami

rozpoczyna się encyklika). Tematem encykliki jest

„integralny rozwój ludzki wmiłości i prawdzie”. Doku-

ment został opublikowany z okazji 40-lecia encykliki

papieża Pawła VI

Populorum progressio

o rozwoju

ludzkim. Ta długo oczekiwana encyklika Benedykta

XVI miała się ukazać w 2007 r., ale, jak wyjaśniał

Ojciec Święty, jej wydanie zostało opóźnione, żeby

dodać komentarze odnoszące się do obecnego kry-

zysu finansowego. Temat ten nie był poruszany od

roku 1967, kiedy opublikowana została encyklika

papieża Pawła VI.

Następnego dnia po ukazaniu się encykliki Be

nedykt XVI przedstawił jej podsumowanie podczas

środowej audiencji generalnej. Przypomniał, że

Kościół nie dostarcza rozwiąza technicznych, ale

przedstawia zasady, na których może być oparty

każdy system finansowy i ekonomiczny, by mógł

naprawdę służyć człowiekowi:

„Leps a pr ys łość dla ws ystkich jest

możliwa, jeśli opiera się na odnale ieniu pod

stawowych wartości etyc nych (moralnych).

Potr ebne jest atem nowe planowanie finan

sowe…oparte na etyc nych fundamentach od

powied ialności wobec Boga i c łowieka jako

stwor enia Bożego.

Celem encykliki nie jest oc ywiście propo

nowanie technic nych ro wią ań ogromnych

problemów społec nych współc esnego

świata. To wykrac a po a akres kompeten-

cji Magisterium Kościoła (por. pkt 9). Jednak

pr ypomina ona wielkie asady, które oka ują

się nie będne dla budowania ro woju c łowieka

w nadchod ących latach. Wśród nich na pierw-

s ym miejscu jest troska o lud kie życie, która

musi być uważana a istotę ws elkiego prawd i-

wego postępu”.

Kościół pozostawia wiernym wolność zastoso

wania systemu, który wprowadzałby zasady jego

nauki społecznej w najlepszy możliwy sposób. We-

dług naszej wiedzy żadne inne rozwiązanie oprócz

propozycji finansowych Kredytu Społecznego (po

raz pierwszy przedstawionych przez szkockiego

inżyniera Clifforda H. Douglasa, a następnie wyjaś-

nionych przez Louisa Evena w dwumiesięczniku

MI-

CHAEL

) nie wprowadziłoby w życie nauki społecz-

nej Kościoła w sposób prawdziwie chrześcija ski.

Komisja dziewięciu teologów, którzy zostali wyzna-

czeni przez biskupów Kościoła rzymskokatolickiego

prowincji Quebec w 1939 r. stwierdziła, że Kredyt

Społeczny nie jest skażony ani socjalizmem, ani

komunizmem. Stwierdziła ona też, że w doktrynie

Kredytu Społecznego nie było niczego przeciwnego

w stosunku do nauczania Kościoła i że każdy katolik

może wspierać ją bez obawy.

W encyklice

Caritas in veritate

Benedykt XVI po-

wtarza fundamentalny przekaz Pawła VI z encykliki

Populorum progressio

„(14) Aby był prawd iwy,

ro wój powinien być upełny, to nac y winien

pr yc yniać się do ro woju każdego c łowieka

i całego c łowieka”

. W czasie audiencji środowej,

Benedykt XVI mówił:

„Ewangelia pr ypomina nam, że c łowiek

żyje nie tylko chlebem: niemożliwe jest aspo

kojenie głębokiego pragnienia lud kiego serca

tylko dobrami materialnymi. Lud ki hory ont

jest be wątpienia wyżs y i s ers y. Z tego po

wodu każdy program ro woju musi uw ględniać

obok materialnego duchowy ro wój c łowieka,

który jest obdar ony arówno ciałem jak i dus ą.

Jest to integralny ro wój, do którego nauka spo-

łec na Kościoła stale się odnosi”.

Postęp, żeby był autentyczny, musi być nie tylko

ekonomiczny i technologiczny, ale także moralny.

Ponieważ człowiek jest stworzony z ciała i duszy,

ma potrzeby zarówno materialne jak i duchowe.

Wiele artykułów z poprzednich wyda

MICHAE-

pokazywało, jak filozofia Kredytu Społecznego

zastosowałaby w konkretny sposób nauczanie Pa

pieży na temat sprawiedliwości społecznej. Ostatnia

encyklika Benedykta XVI nie jest wyjątkiem. Zawie-

ra ona zasady, które według naszej wiedzy mogą

zostać zastosowane tylko przez finansowe propozy-

cje Kredytu Społecznego, jak to pokażemy poniżej.

Sprecy owanie celu ekonomii

W paragrafie 32 nowej encykliki czytamy, że

ogromny wzrost ubóstwa w naszym społeczeństwie

powoduje

„postępującą ero ję ‘kapitału spo-

łec nego’, c yli całego espołu relacji zaufania,

wiarygodności i pos anowania reguł, nieod ow-

nych w każdym współżyciu obywatelskim”

Ci, którzy czytali książkę Louisa Evena „Pod zna-

kiem obfitości” czy „10 lekcji Kredytu Społecznego”

wiedzą, że najważniejsze jest, by nie pomylić celów

ze środkami. Celem ekonomii jest połączenie dóbr

z potrzebami. Nie tylko produkcja dóbr zaspokajają-

cych potrzeby życiowe, ale także zapewnienie tego,

by te dobra faktycznie dotarły do tych, którzy ich

potrzebują. Musimy być pewni, że dobra te, kiedy

zostały wyprodukowane, nie pozostaną na półkach,

w konsekwencji czego ludzie nie umrą z głodu. Jest

to zatem sprawa zarówno produkcji jak i konsump-

cji. Dobra muszą być wyprodukowane, a następnie

dostarczone. Dzisiaj mamy obfitość produktów, ale

to ich dystrybucja jest wadliwa.

Kiedy Ojciec Święty mówi o „kapitale społecz

nym, czyli całym zespole relacji zaufania, wiary

godności i poszanowania reguł, nieodzownych w

każdym współżyciu obywatelskim”, przypomina

nam to słowa Geoffrey’a Dobbsa, które cytowaliśmy

w lekcji pierwszej książki „Propozycje finansowe

Kredytu Społecznego wyjaśnione w 10 lekcjach”:

„Wyraz ‘kredyt’ jest synonimem wyrazu ‘wiara’

lub ‘zaufanie’, dlatego też kredyt społeczny jest

wiarą lub zaufaniem, które łączy każde społecze

stwo…

Jak moglibyśmy żyć w spokoju i komforcie,

gdybyśmy nie mieli zaufania do naszych bliźnich?

Jak moglibyśmy używać ulic i dróg publicznych, gdy

byśmy nie ufali, że inni użytkownicy przestrzegają

przepisów drogowych?

A co by się stało z naszym

życiem społecznym, gdyby zaniechano lub odrzu-

cono wzorce chrześcija skiego małżeństwa, chrze

ścijańskiej rodziny czy wychowania dzieci?”

Celem ekonomii nie jest dostarczanie miejsc pra-

cy, czy uzyskiwanie wzrostu gospodarczego i otrzy-

mywanie zysku za wszelką cenę. (Jak napisał Be-

nedykt XVI w paragrafie 68

„ro wój ekonomic ny

oka uje się fikcyjny i s kodliwy, jeśli powier a

się ‘cudom’ finansów, by podtr ymywać w rost

nienaturalny i konsumistyc ny”

.) Wszystko to –

miejsca pracy, zyski, wzrost ekonomiczny – są tylko

środki. Celem jest zaspokojenie ludzkich potrzeb w

odniesieniu do godności i wolności człowieka. Jeśli

dobra mogą być produkowane z mniejszym użyciem

ludzkiej pracy, dzięki maszynom i nowej technologii,

to wspaniale. Pozwoli to człowiekowi na poświęce-

nie swojego wolnego czasu na inne działania, które

będą zależały od jego własnego wyboru. (Ale to pod

warunkiem, że będzie on otrzymywał dochód zastę-

pujący zarobki, które utracił wraz z zastosowaniem

maszyn. Temu właśnie służy dywidenda Kredytu

Społecznego.)

Zysk nie jest także ostatecznym celem, ale jest

również środkiem. Celem powinno być, powtórzmy

to, zaspokojenie ludzkich potrzeb. Benedykt XVI pi-

sze:

„(21) Zysk jest pożytec ny, jeśli jako środek

podpor ądkowany jest celowi, który uzasadnia

jego sens arówno pr e sposób uzyskania go

i wykor ystania. Nastawienie wyłąc nie na ysk,

gdy jest on osiągany nagannymi sposobami, a

jego ostatec nym celem nie jest dobro wspólne,

rod i ry yko nis c enia bogactwa i spowodo-

wania ubóstwa”.

Finanse są tylko środkiem, instrumentem, a nie

celem samym w sobie: ich celem jest finansowa-

nie produkcji i dystrybucji. Finanse muszą także

podlegać zasadom moralnym:

„(65) Tr eba też,

aby

finanse

jako takie, popr e koniec ną od-

nowę struktur i sposobów funkcjonowania, po

ich łym wykor ystaniu, które doprowad iło

do strat w realnej gospodarce, nów stały

się

narzędziem mającym na celu doskonal-

sze wytwarzanie bogactwa oraz rozwój

. Cała

ekonomia i cała d ied ina finansów, a nie

tylko ich niektóre sektory, powinny jako na-

r ęd ia być wykorzystane w sposób etyc ny,

by stwor yć warunki spr yjające ro wojowi

c łowieka i narodów”.

(

Caritas in veritate

)

Jan Paweł II pisał na temat systemów, które

stały się „strukturami grzechu” („z jednej strony

wyłączna żądza zysku, a z drugiej pragnienie

władzy z zamiarem narzucenia innym własnej

woli”, encyklika

Sollicitudo rei socialis

, 37). Ale te

systemy są kierowane przez ludzi, którzy także

są odpowiedzialni za swoje działania. Benedykt

XVI mówi w

Caritas in veritate

„(71) Pełnego

ro woju nie apewnią nigdy siły w jakiejś mie-

r e automatyc ne i bezosobowe, c y to będą

siły rynku, c y polityki międ ynarodowej. Ro -

wój nie jest możliwy be lud i prawych, be fa-

chowców w d ied inie ekonomii ora polityków,

któr y w swoim sumieniu głęboko odc uwają

wymóg dobra wspólnego… Kiedy bier e górę

absoluty acja techniki, dochod i do pomies a-

nia środków i celów; pr edsiębiorca będ ie uwa-

żał a jedyne kryterium d iałania najwyżs y ysk

produkcji; polityk – umocnienie wład y; a na

ukowiec – wynik swoich odkryć”.

Dać jeść głodnym

„(27) W wielu krajach ubogich utr ymuje się

krańcowa niepewność życia – i istnieje niebe

piec eństwo jej pogłębienia się – będąca kon

sekwencją braku żywności: głód abiera nadal

wiele ofiar pośród tylu ‘Ła ar ów’, którym nie

po wala się asiąść pr y stole bogac a, jak po

stulował Paweł VI. «Dać jeść głodnym» (por. Mt

25:35,37,42) to imperatyw etyc ny dla Kościoła

pows echnego, odpowiadający nauc aniu jego

Założyciela, Pana Je usa, o solidarności i o

d ieleniu się.

Ponadto wyeliminowanie głodu w świecie

stało się w epoce globali acji celem, do któ

rego tr eba dążyć, by ocalić pokój i stabilność

planety. Głód ależy nie tyle od niewystarc ają

cych asobów materialnych, ile rac ej od nie

dostatec nych asobów społec nych, wśród

których najważniejs y jest natury instytucjo

nalnej. To nac y brakuje struktury instytucji

ekonomic nych, będących w stanie agwaran

tować regularny i odpowiedni punktu wyży

wienia dostęp do pokarmu i wody, a ara em

stawić c oło sytuacjom wią anym podsta

wowymi potr ebami ora prawd iwymi kry y

sami żywnościowymi, spowodowanymi pr e

pr yc yny naturalne lub nieodpowied ialną po

litykę krajową i międ ynarodową.

Problemem braku abe piec enia żywności

należy się ająć w perspektywie długiego okre-

su, eliminując wywołujące go pr yc yny struktu-

ralne i promując ro wój rolnictwa w krajach na-

jubożs ych pr e inwestowanie w infrastruktury

Ekonomia i finanse w służbie człowiekowi

(ciąg dalszy na str. 8)